Wycinanka jako forma rzemiosła artystycznego zaczęła się pojawiać w kulturze szlacheckiej, mieszczańskiej i żydowskiej. Sztuka wycinanki rozwinęła się szybko, już drugiej połowie XIX wieku, przybierając różne formy, nawet w niezbyt odległych od siebie regionach. Przyczyniła się do tego chęć pokazania odrębności swej grupy. W wycinance nie zdążył się jednak utrwalić społeczny nawyk jej stosowania. Wiele kobiet wycinało, lecz nie zawsze przystrajały izbę.

Wycinanki służyły do ozdabiania wnętrz chłopskich domów. Przygotowywano je zwłaszcza na święta rodzinne: wesela czy chrzciny. Odpowiednimi wycinankami przyozdabiano wnętrza także na Święta Wielkanocne czy Boże Narodzenie. Z wycinanek układano fryz biegnący wzdłuż ściany, czy półki kredensu. 

Wycinanka polska jest płaska, linearna, tworząca kompozycję rytmiczną, skontrastowaną barwą ze ścianą. Istnieją trzy formy wycinanek: formy proste, wycięte z arkusza, symetryczne, uzyskiwane ze złożenia arkusza oraz wyklejanki z różnokolorowych elementów, tworzące pożądane motywy. Wzorem do papierowych dzieł był świat zewnętrzny, przyroda, wieś, które w wycinankach sprowadzona do pewnego schematu. Najbardziej popularnym wzorem w wycinance są motywy znane z pisanek, skrzyń, haftów i tkanin.

Najprostsze wzory składały się z ciągu postaci ludzkich trzymających się za ręce. Na Mazowszu tworzono wycinanki kwadratowe, na Kurpiach wycinanki zamieniały się w leluje czyli pionowe kompozycje w kształcie drzewka czy kapliczki. Wycinanki łowickie tworzyły bukiety zamknięte w kole. W okolicach Krakowa wykorzystywano przede wszystkim wzory roślinne o nazwie fajerki. Często służyły one jako firanki w oknach. 

Największe regiony wycinankarstwa to: kurpiowska Puszcza Zielona, Łowickie, Gąbińskie, Rawskie, Opoczyńskie, a także Sieradzkie, Kieleckie, rejon puszczy Kozienieckiej, Kołbielskie, Lubelskie, Powiśle Garwolińskie.